Antoni Wacław Petrajtys
(1903-1979)
Nauczyciel języka polskiego i dyrektor LO w Grajewie
Urodził 31 lipca 1903 r. w Białaszewie jako syn Franciszka. Ukończył gimnazjum w Łomży. Liceum ogólnokształcące kończył podczas zsyłki całej rodziny na Kaukaz w czasie I wojny światowej. Po powrocie do Polski rozpoczął studia na Uniwersytecie Wileńskim. Po ukończeniu studiów, już jako magister filozofii i polonistyki pracował w zawodzie nauczycielskim. W 1937 r. brał aktywny udział w organizowaniu strajku nauczycielskiego. Początkowo w Wilnie, potem w Dziśnie, a następnie w Wilejce W 1939 r. przeniósł się do Grajewa, gdzie mieszkali jego rodzice. Kontynuował pracę nauczycielską w rosyjskiej 10-latce utworzonej w miejsce grajewskiego gimnazjum w okresie 1939-1941.
W 1941 roku był ciężko ranny podczas działań wojennych między Niemcami a ZSRR. Na jego rękach zmarła pierworodna córka - Hanna. W okresie okupacji niemieckiej prowadził tajne nauczanie i był sekretarzem Towarzystwo Tajnej Szkoły Polskiej (od IX 1941 r.). A. Petrajtys nauczał od września 1941 r. do kwietnia 1943 r. w 5 kompletach, w zakresie czterech klas gimnazjum, z liczbą uczniów 30 – 40, a od kwietnia 1943 r. do 15 czerwca 1944 r. prowadził 2 komplety w zakresie trzeciej i czwartej klasy gimnazjum (10 uczniów). Aresztowany 15 VI 1944 r. po przesłuchaniach trafił 30 VI 1944 r. do obozu koncentracyjnego w Gross-Rosen.
Wyzwolony w czerwcu 1945 roku przez wojska kanadyjskie, nie skorzystał z propozycji wyjazdu za ocean. Do Grajewa wrócił na piechotę. Wędrówka trwała miesiąc. Po powrocie z obozu w VII 1945 r. był nauczycielem języka polskiego w Liceum im. M. Kopernika w Grajewie. W okresie 01.09.1947 - 31.08.1948 i 01.09.1951 - 30.08.1965 sprawował również funkcję dyrektora LO. Zorganizował Liceum Pedagogiczne w Ełku, gdzie był dyrektorem przez kilka lat.
Od 1947 r. był członkiem PPR a następnie PZPR, w której pełnił m.in. funkcje członka plenum i egzekutywy Komitetu Powiatowego. Był również członkiem Rad Narodowych w Grajewie i Białymstoku. Był członkiem koła powiatowego ZNP. W 1945 był przewodniczącym sekcji pedagogicznej i członkiem Zarządu. W okresach 1946-1949 i 1961-1963 pełnił funkcję prezesa.
Po przejści na emeryturę nauczał nadal w grajewskim Liceum dla Pracujących. Mając 70 lat nauczył się języka litweskiego w takim stopniu, że tłumaczył poezje litewskie. Poniżej próbka:
Litwa
(Salomeja Neris)
Piękna moja Ojczyzna niewielka
jak bursztynu czystego kropelka.
Jakże tkane jej wzory mnie cieszą
i piosenki zrodzone pod strzechą.
Niosę Tobie bursztyny na dłoni,
wyłowione z Bałtyku ustroni-
mojej mowie litewskiej pieszczotą
krople słońca promienne i złote.
Litwa pośród narodów braterstwa
dźwięczy struna, jako struna najpierwsza.
Nie ma Litwa już więcej grabieży,
gdy kraj do narodu swego należy...
Zmarł 18 maja 1979 roku na raka płuc.
Odznaczony: Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medal X-lecia PRL, Medal XXX-lecia PRL, Odznaka „Zasłużony Białostocczyźnie”, Złota Odznaka ZNP.
tekst uzupełnił i naniósł poprawki Janusz Petrajtys - syn