Antoni Rudziński

(1894-1959)

pierwszy burmistrz Grajewa po wyzwoleniu w styczniu 1945 r.

   Ur. 5 maja 1894 r. Do Grajewa przybył wraz z rodzicami i rodzeństwem w 1909 r. Ukończył szkołę kupiecką (zawód buchalter). Od grudnia 1909 r. do wybuchu I wojny światowej pracował w firmie ekspedycyjnej, początkowo jako praktykant, następnie jako deklarant celny. Po wybuchu I wojny światowej, został w lipcu 1914 r. powołany do Armii Rosyjskiej. W latach 1915-1918 pracował w Biurze Ekspedycyjnym w porcie w Archangielsku jako deklarant celny (oceniał skóry ros. producentów). W listopadzie 1918 r. wrócił przez Moskwę i Kijów do Polski (Grajewa).
   Po odejściu Niemców, w lutym 1919 r., podjął pracę jako sekretarz w Nadleśnictwie Bełda. Tam poznał swoją przyszłą żonę, pochodzącą z rodziny Tobolewiczów z Białaszewa. (przed rewolucją październikową spędziła kilkanaście lat w Mandżurii, w Charbinie, gdzie zdała egzamin pielęgniarski, następnie pracowała w lecznicy psychiatrycznej w Chersoniu. Po wybuchu rewolucji wraca do Białaszewa i podejmuje pracę w nadleśnictwie jako biuralistka). Po zajęciu Grajewa przez Rosjan znalazł się we władzach Komitetu Rewolucyjnego jako kierownik Wydziału Leśnego. Po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej sądzony i uniewinniony w Białymstoku. W latach 1921-1924 pracował w kilku grajewskich Biurach Ekspedycyjnych. Po ich likwidacji i objęciu ekspedycji przez Ajencję Celną od 1924 r. podjął pracę w fabryce taśm gumowych W.L.Hepnera w Grajewie (na etacie finansisty i zaopatrzeniowca).
   Po wybuchu II wojny światowej, podczas okupacji sowieckiej, przesiedlony z rodziną do Grozim. W okresie okupacji niemieckiej (1941-1945) powrócił do Grajewa i działał w konspiracji ps. „Tasiemka”. Pracował nadal w fabryce Hepnera, a mieszkał w domu kpr. Karola Wurma, gdzie odbywały się zajęcia konspiracyjnej podchorążówki. Po śmierci Jonkajtysa był przewidywany przez podziemie na stanowisko starosty grajewskiego.
   Po wyzwoleniu Grajewa przez Armię Czerwoną w styczniu 1945 r. został burmistrzem m. Grajewo. Działał w PSL-u. Po zwolnieniu z funkcji burmistrza pracował jako kasjer w grajewskim oddziale Spółdzielni "Społem". Grajewo opuścił bezpowrotnie w końcu 1949 r. i osiedlił się w Kępnie (w Wielkopolsce). Zmarł 9 marca 1959 r. Pochowany z żoną na cmentarzu w Kępnie przy głównym wejściu i centralnej alei.

+ Jego ojciec po odbyciu 5-letniej służby w Armii Rosyjskiej, pracował jako dozorca celny i został przeniesiony służbowo z Mławy do Grajewa. Podczas I w. św. był kolejarzem w Ciechanowie. Następnie cała rodzina została ewakuowana przez władze carskie do Złotousta pod Uralem. Od 1932 r. na emeryturze.
+ Jego dziadek był uczestnikiem powstania styczniowego, za udział w powstaniu skonfiskowano mu dwa majątki „Czochanie” w łomżyńskiem i „Surarz” w białostockiem, zesłany na 20 lat katorgi w kopalni na Syberii. ukaz carski opatrzony był specjalną klauzulą, by nie rozkuwać go na noc z kajdan.

Synowie Antoniego:
Tadeusz – matura w 1939 roku, kampania wrześniowa jako podchorąży w ramach 9 psk – szw. gospodarczy, 13 września po bitwie w rej. Ciemne - Domanowo zagubił się i powrócił w rodzinne strony, podczas wojny w majątku Podhorce, działał w konspiracji AK, zadenuncjowany ginie 3 maja 1943 r. zastrzelony przez ukraińskiego policjanta po aresztowaniu przez Niemców;
Eugeniusz – przed wojną w gimnazjum, w trakcie wojny w konspiracji AK, aresztowany 8 marca 1944 r. m.in. więzień obozu koncentracyjnego w Stutthofie, Neuengamme, Buchenwald i Mittelbau-Dora. Podczas ewakuacji obozu, wraz z grupą współwięźniów organizuje ucieczkę. Do Polski wraca w maju 1945 r., w 1946 r. w liceum handlowym w Białymstoku, w latach 1947-1951 studiuje w szczecińskim oddziale Akademii Handlowej w Poznaniu. Od 1949 r. aż do śmierci w 2012 r. mieszkaniec Kępna;

Uzupełnienia informacji zawartych w biogramie dokonał w styczniu 2014 r. Pan Paweł Rudziński - dziękujemy.