Aleksander Zawadzki
(1914-1990)
żołnierz 9 psk, członek Armii Krajowej, działacz PCK
Urodził się 16 III1914 r. w Rydze, jako syn Mieczysław i Gresyldy. Rodzice pochodzili z Wileńszczyzny – ojciec z m. Miory a matka z m. Oszmiany. Po wybuchu I wojny światowej wraz z matką i rodzeństwem został ewakuowany do Guberni Nowogródzkiej. W 1918 r. po powrocie ojca z niewoli przenieśli się do rodzinnej miejscowości ojca.
W V 1919 zmarł mu ojciec. Jako dziecko pracował u okolicznych gospodarzy przy pasieniu bydła i na roli. W międzyczasie z przerwami uczył się w miejscowej szkole, w której matka była woźną. W 1930 wyjechał do starszego rodzeństwa do Warszawy, gdzie rozpoczął pracę w piekarni. Pracując w piekarni nadal się uczył, dzięki czemu ukończył 7-klas szkoły powszechnej.
W 1935 został powołany do odbycia zasadniczej służby wojskowej w 9 psk. W pułku ukończył Szkołę Podoficerską i został awansowany do stopnia starszego strzelca. W 1937 r. po awansie na kaprala został skierowany do pracy w kasynie oficerskim. Po odbyciu zasadniczej służby wojskowej pozostał w pułku nadal pracując w kasynie.
W kampanii wrześniowej brał udział najpierw w szeregach 9 psk, a następnie przy Suwalskiej BK, z którą wziął udział w bitwie pod Kockiem. Po kapitulacji przebywał w niewoli niemieckiej w Puławach i Lublinie. 1 XI 1939 r. w wyniku wymiany jeńców został przekazany Rosjanam. Do Grajewa powrócił 5 XI 1939 r.
W okresie okupacji niemieckiej podjął pracę w młynie, w którym pracował w okresie od VIII 1941 – VII 1944. W miesiącu IX 1941 r. został przyjęty w szeregi Armii Krajowej i przyjął ps. „Magneto”. Ponieważ posiadał radioodbiornik, w jego domu przy ul. Piłsudskiego powstał punkt nasłuchu radiowego. W działalności konspiracyjnej wspierała go żona Maria Walentyna ps. „Anka”. W VII 1944 r. został zmobilizowany na koncentrację 9 pułku strzelców konnych AK w rejonie Osowych Grzęd. Został szefem 4 szwadronu i nadzorował kuchnię. Awansowany do stopnia st. wachm. Wraz z pułkiem wziął udział w ostatniej bitwie pułku 8/9.09.1944 r. na Osowych Grzędach. Po bitwie przebił się przez linię frontu na radziecką stronę, gdzie został wcielony do 6 Batalionu Zapasowego w Dojlidach k/Białegostoku.
W listopadzie awansowany do stopnia sierżanta. Z powodu stanu zdrowia w II 1945 r. został przeniesiony do 8 Samodzielnego Baonu Pracy we wsi Kleosin, skąd miesiąc później wraz z batalionem został przeniesiony do Warszawy. Po awansie na stopień starszego sierżanta w maju 1945 r. został szefem kompanii. W październiku 1945 r. został zwolniony z wojska.
Od 15 II 1947 rozpoczął pracę w charakterze instruktora w Powiatowym Urzędzie Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Olecku. Współpracował z ZMP i Ligą Przyjaciół Żołnierza. Od VI 1947 r, był też członkiem ZBOWiD. Później pełnił jeszcze funkcję kierownika sekcji wyszkolenia i szefa sztabu w Komendzie „Służby Polsce” jak również był wykładowcą w Centrum Wyszkolenia „SP”. Z Organizacją „SP” związany był do 30 IX 1951 r., kiedy to przeniósł się do Grajewa.
Od 20 XI 1951 r. pracował w Zarządzie Oddziału Powiatowego PCK w Grajewie, m.in na stanowisku instruktora, kierownika i sekretarza. 30 IV 1976 r. odszedł na emeryturę.
Wiele czasu poświęcał na pracę społeczną na rzecz mieszkańców miasta: był przewodniczącym powiatowego zespołu kontroli społecznej, członkiem Komisji ds. lokalowych przy Miejskiej Radzie Narodowej, pracował w Towarzystwie Wiedzy Powszechnej, w Lidze Obrony Kraju, w Komitecie Przeciwalkoholowym i Polskim Komitecie Pomocy Społecznej. Z ramienia ZBOWiD, w którym był członkiem Zarządu, pełnił również obowiązki ławnika Kolegium ds. Wykroczeń.
Zmarł 27.06.1990 r.
Odznaczony: Krzyżem Walecznych (w konspiracji), Brązowym i Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Medalem Zwycięstwa i Wolności, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Partyzanckim.
Życiorys opracowany na podstawie wspomnień publikowanych w 1990 r. w "Gazecie Grajewskiej".