Szczegóły
Kategoria: Biogramy
Poprawiono: piątek, 16 października 2015, 08:57
Tomasz
Odsłony: 3800

Stefan Świechowski

(1889-1974)

starosta powiatu szczuczyńskiego w latach 1935-1937


   Urodził się 7 kwietnia 1889 r., w majątku Kajrów w ziemi kowieńskiej, jako syn Adama i Józefiny Przysieckiej. W roku 1908 ukończył 6 klas gimnazjum w Szawlach na Kowieńszczyźnie. W związku jednak ze zwalczaniem języka polskiego przez władze rosyjskie wystąpił z gimnazjum i w celu dalszej nauki udał się do Rygi. W związku z wilczym biletem nie został jednak przyjęty do żadnego z tamtejszych gimnazjów. W roku 1909 miał zdawać maturę w Dorpacie, ale z tych samych przyczyn nie został do niej dopuszczony.
   W sierpniu 1910 r. rozpoczął roczną służbę wojskową w 13. pułku strzelców w Odessie. Po złożeniu egzaminu oficerskiego w grudniu 1911 r. został zaliczony do rezerwy w stopniu chorążego. Zimę 1912 r. spędził w Krakowie, ucząc się prywatnie. Wiosną tego samego roku odbył 6-tygodniowe ćwiczenia w 109. wołżskim pułku piechoty w Kownie. Jesienią 1913 r. został słuchaczem rzeczywistym wyższych kursów ogrodniczych w Warszawie. Niestety, wybuch I wojny światowej zmusił go do przerwania studiów.
   W sierpniu 1914 r. został powołany do 303. pułku piechoty armii rosyjskiej. Wraz z pułkiem brał udział w walkach na terenie Prus Wschodnich, a następnie Królestwa Polskiego. Służba ta zaowocowała m.in. nadaniem mu rosyjskich odznaczeń wojskowych: Orderu św. Stanisława 3 stopnia i Orderu św. Anny 3 stopnia. 4 września 1915 roku w okolicach Grodna dostał się do niewoli niemieckiej. Był przetrzymywany w obozie jenieckim w Fürstenbergu (Meklemburgia). Za pośrednictwem brata Mariana starła się o zwolnienie z obozu i zgodę na wstąpienie w szeregi Legionów Polskich. Mimo zgody z Naczelnego Komitetu Narodowego Sztab Wojsk Niemieckich, nie zgodził się na to. Przebywając w styczniu 1917 r. w Warszawie zgłosił się do Legionów, ale wskutek oporu władz niemieckich znów musiał powrócić do obozu. Ostatecznie z niewoli został zwolniony dopiero 12 grudnia 1918 roku.
   Do Wojska Polskiego wstąpił jako rezerwa oficerska w stopniu podporucznika 21 grudnia 1918 r. Po odbyciu kursu oficerskiego w Warszawie został skierowany w lutym 1919 r. do kowieńskiego pułku strzelców. W grudniu 1919 r. został awansowany do stopnia porucznika i skierowany na 3-miesięczny kurs aplikacyjny dowódców kompanii dla oficerów w Rembertowie. Po jego ukończeniu dnia 1 kwietnia 1920 r. mianowano go kapitanem. W sierpniu 1920 r. przebywał w szpitalu w Warszawie, po jego opuszczeniu wrócił do macierzystego pułku, z którym wyruszył do obrony Wilna. W listopadzie wraz z 77. pułkiem piechoty, w którym pełnił obowiązki dowódcy baonu został przyjęty w szeregi wojsk Litwy Środkowej. Wraz z pułkiem wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Służba wojskowa zaowocowała szeregiem wysokich odznaczeń wojskowych, a wśród nich Orderu Virtuti Militari 5 klasy, 4-krotnie Krzyża Walecznych i Krzyża Zasługi Wojsk Litwy Środkowej.
   3 maja 1922 r. zatwierdzony został w stopniu mjr ze starszeństwem z dnia 1 VI 1919 r. 31 marca 1923 r. na własna prośbę odszedł z wojska, by poświęcić się pracy społecznej na wsi.
   Jako osadnik wojskowy osiedlił się w osadzie Nadbrzeż w pow. święciańskim. Angażował się w działalność społeczną – był m.in. kompanijnym Związku Strzeleckiego w Świrze i prezesem Rady Nadzorczej mleczarni spółdzielczej. Niestety, wiejskie realia rozczarowały go i po 10 latach wyraził chęć powrotu w szeregi wojska. W uznaniu zasług wojennych zaproponowano mu pracę w administracji państwowej, na co przystał.
   Nie mamy bliższych informacji dotyczących pierwszych lat jego pracy urzędniczej. We wrześniu 1935 r. został mianowany starostą powiatu szczuczyńskiego, na którym to stanowisku pozostawał do dnia 24 czerwca 1937 r. Następnie przeniesiono go na stanowisko referendarza w Wydziale Ogólnym Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku, na którym pracował aż do wybuchu II wojny światowej. W lipcu 1939 r. przełożeni pisali o nim: nie dba o interes osobisty i nie zwraca uwagi na względy uboczne w ocenie zjawisk, (…) Dbałość o dobro spraw publicznych bardzo wielka. Obowiązki obywatelskie wykonywa z entuzjazmem, z poczucia ich potrzeby. (…) Ambicja pracy, obowiązkowość, wytrwałość, dokładność, systematyczność, poczucie odpowiedzialności - wybitne. Wyrobienie służbowe i zachowanie tajemnicy służbowej wybitne . Równocześnie jednak postrzegano go jako osobę o charakterze umysłu wybitnie akademickim i powolnym tempie pracy, nie nadająca się na wyższe samodzielne stanowisko ze względu na charakter o cechach wielkiej dobroci, łagodności, prostoty i uprzejmości .
   W czasie II wojny światowej działał w strukturach ZWZ i AK na Wileńszczyźnie pod ps. „Kalina” i „Sulima”. W lipcu 1941 r. po rozpoczęciu okupacji niemieckiej został wyznaczony na komendanta Rejonu II (powiaty: brasławski, postawski i głębocki). Od jesieni 1942 r. w wyniku reorganizacji struktur konspiracyjnych został mianowany szefem inspektoratu C obejmującego powiaty postawski i dziśnieński. Funkcje tę pełnił do marca 1943 r., gdy został ciężko ranny (przestrzelone płuco). Podczas leczenia ukrywał się u pp. Maliszewskich w Wilnie. 2 marca 1944 r. „Łupaszko”, w porozumieniu z Komendą Okręgu Wileńskiego AK, wyłonił ze stanu 5. brygady i sformował nową brygadę, która przyjęła nazwę 4. Brygada „Narocz”. Pierwszym dowódcą brygady mianowano mjr Świechowskiego „Sulimę”.
   W 1945 ewakuował się do Polski. Mieszkał w Ciechocinku, gdzie zajmował się malarstwem oraz poezją. Zmarł 3 maja 1974 r.

   Od 25 II 1922 r. był żonaty z wdową Stefanią Syliwanowiczową z Pacowskich (ur. 1888 r., zm. 1977 r.)

Wykorzystane materiały: CAW, Stefan Świechowski –Ap 12767, KZLŚr. 2/920, VM 14-898, KW 115/S-3572; AAN, MSW, Dopływ sygn. 801 - Listy kwalifikacyjne urzędników woj. białostockiego, Lista kwalifikacyjna Stefan Świechowski, k. 12 i 12 v; Dopływ sygn. 738/VII - Wykazy imienne pracowników Urzędów Wojewódzkich i starostw, Zestawienie z Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku z 24 XI 1936 r. i 14 XII 1936 r.; APB, UWB, sygn. 6 – Protokół Zjazdu starostów woj. białostockiego z dnia 25 V 1936 r., sygn. 117 – Protokół inspekcji Prezesa Rady Ministrów i Ministra Spraw Wewnętrznych na terenie województwa białostockiego w dniu 20 V 1937 r.; "Rocznik Oficerski Rezerw", Warszawa 1934; "Dziennik Urzędowy Województwa Białostockiego", nr 9 z 22.06.1936; „Przegląd Łomżyński”, nr 37 z 15.09.1935, nr 48 z 1.12.1935, nr 52 z 29.12.1935, nr 1 z 5.01.1936, nr 3 z 19.01.1936, nr 20 z 17.05.1936, nr 22 z 31.05.1936, nr 26 z 28.06.1936, nr 34 z 23.08.1936, nr 48 z 29.11.1936.