Władysław Norbert Sardecki

(1896-1960)

starosta powiatu szczuczyńskiego w latach 1937-1939


   Urodził się 6 czerwca 1896 r. w Piotrkowie Trybunalskim jako najstarsze z trojga dzieci i jedyny syn referenta skarbowego Mariana Fajfer i Franciszki z Piętków. W Piotrkowie ukończył też szkołę powszechną i uczęszczał do pierwszych klasy miejscowego gimnazjum. Następnie wyjechał do Moskwy, gdzie był uczniem gimnazjum realnego. Maturę zdał jednak w 1916 r. już w Gimnazjum Libawskim w Petersburgu.
   Od 1 kwietnia do końca 1917 r. pracował jako urzędnik bankowy w Banku Azewsko-Dońskim, oddział w Orenburgu. W tym czasie nawiązał kontakt z kolonią polską i prowadził kółka oświatowe młodzieży, wykładając literaturę i historię Polski. Za działalność niepodległościową i propolską aresztowany i osadzony w obozie w Zauralnoj Roszczi. Na skutek interwencji wpływowych osób, m.in. Jana Żelechowskiego, zostaje zwolniony i wyjeżdża do Kijowa, gdzie nadal bierze udział w akcji niepodległościowej. Organizuje tam grupę studentów, z którymi postanawia wrócić do kraju. W tym celu wyjeżdża do Płoskirowa i Jarmoliniec, gdzie w związku z ich śledzeniem przez GPU dzielą się na mniejsze grupy. Wyjeżdża m.in. wraz z Marianem Reiffem i jego bratem do Kamieńca Podolskiego, a następnie do Lanckorony, gdzie z trudem uchodzą przed aresztowaniem i przekraczają front rosyjsko-austriacki. Po przekroczeniu granicy aresztowany został odstawiony do Piotrkowa, gdzie wypuszczono go na wolność.
   W 1918 r. wyjeżdża na studia do Warszawy (3 semestry budowy maszyn na Politechnice). Bierze udział w wiecu akademików na Politechnice, a następnie uczestniczy w rozbrajaniu Niemców 7–12 listopada. Pełni warty przy obiektach wojskowych m.in. w koszarach mokotowskich i na ul. Koszykowej. Następnie 12 listopada z bronią w ręku i grupą akademików pod dowództwem oficera POW Bohdana Staniszewskiego obsadza niemiecką radiostację na Cytadeli.
   W listopadzie 1918 r. wstępuje do WP do 1. pułku inżynieryjnego. Z końcem marca 1919 r. został przeniesiony do 3. pułku Strzelców Granicznych w Oświęcimiu, a już miesiąc później do 4. baonu wojsk kolejowych. Od października 1919 r. do kwietnia 1920 r. kończy w Krakowie Szkołę Podchorążych Wojsk Kolejowych, a następnie bierze udział w wojnie polsko-bolszewickiej na froncie północnym. W początkach listopada 1920 r. odesłano go do 2. pułku wojsk kolejowych w Królewszczyźnie pod Płockiem. Z początkiem 1921 r. awansowany do stopnia podporucznika. W tym samym roku kończy jeszcze czteromiesięczny oficerski kurs przeszkolenia wojsk kolejowych w Jabłonnie i we wrześniu 1921 r. zostaje bezterminowo urlopowany. Przez cały okres II RP pozostaje ppor. rezerwy wojsk kolejowych, a później inżynieryjno-saperskich.
   Równocześnie w latach 1920–1922 studiuje na wydziale prawa w Poznaniu. Nie przystąpił jednak do egzaminów końcowych. Dodatkowo w 1922 r. ukończył korespondencyjny kurs buchalterii prowadzony przez Zarząd Kursów Handlowych w Warszawie.
   Co ciekawe, 18 września 1924 r. zmienił nazwisko z Fajfer na Sardecki, ale nie znamy przyczyn tego czynu.
   Od 1 lipca 1922 r. pracował w administracji państwowej. Początkowo do 27 sierpnia 1923 r. w starostwie w Łasku, a następnie do 27 września 1926 r. w starostwie w Słupcu. Kolejny etap to praca na stanowiskach urzędniczych w Urzędzie Wojewódzkim w Łucku, skąd w styczniu 1929 r. przeniesiony do Urzędu Wojewódzkiego w Tarnopolu, gdzie piastował m.in. funkcję radcy wojewódzkiego i inspektora starostw. W styczniu 1936 r. został mianowany starostą w Podhajcach. W trakcie jednej z inspekcji jesienią 1936 r. pisano o nim m.in.: Urzędem kieruje sprawnie, (…) Całokształt urzędowania opanował w zupełności. (…) Orientacja w sprawach społecznych i politycznych dość dobra, (…) Współdziałanie z czynnikami obywatelskimi dobre, (…) Dotychczasowa działalność na stanowisku starosty dość wydatna. Przydatność na stanowisku starosty dobra.
   Równie pozytywne opinie otrzymywał na kolejnym stanowisku, jakim od 10 września 1937 r. była funkcja starosty powiatu szczuczyńskiego w Grajewie, którą to piastował aż do września 1939 r.
   Podczas służby na różnych stanowiskach dość mocno angażował się w działalność społeczną. W wyniku tego w 1935 r. został mianowany honorowym członkiem ogólnopolskiego Stowarzyszenia Oficerów Rezerwy RP dla Odbudowy Zamku ks. Wiśniowieckich w Zbarażu z Siedzibą w Tarnopolu, a decyzją Zarządu Głównego Towarzystwa Szkoły Ludowej we Lwowie z dnia 1937 r. mianowany członkiem-założycielem za działalność kulturalno-oświatową, a w szczególności za wielkie zasługi i wydatną pomoc w akcji budowy Domów Ludowych. Poza tym był odznaczony: Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1920 i Medalem Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości.
   Po wybuchu II wojny światowej ewakuował się gdzieś w kierunku kresów południowo-wschodnich II RP, ale nie udało mu się wydostać za granicę, więc powrócił do Łodzi. W listopadzie 1939 r. przeniósł się do Warszawy, gdzie prowadzi składnicę zegarmistrzowską w Al. Jerozolimskich. Po upadku powstania warszawskiego do końca okupacji niemieckiej przebywa w Piotrkowie Trybunalskim, a następnie w Łodzi. Tam też do 1949 r. współprowadzi spółkę zegarmistrzowską, a następnie pracuje w firmie rodzinnej ze strony żony.
   W sierpniu 1948 r. został przeniesiony w stan spoczynku. W grudniu 1949 r. stawał z kolei przed komisją weryfikacyjną w Łodzi, która wydala o nim następującą opinię: dla wojska jednostka małowartościowa. Nieufny. Na zaufanie politycznie nie zasługuje. W IV 1959 r. zwolniony został od powszechnego obowiązku wojskowego.
   Był żonaty z Janiną Kazimierą Herman (ur. 1902), z którą miał dwóch synów: Janusza (ur. 1926) i Jerzego (ur. 1928 r.)
   Zmarł 25 III 1960 w Łodzi.

Źródła: CAW, Stefan Sardecki – Ap. 3146, TAP 724/61/364, Odrzuc. 25 VI 1938, AAN, MSW, Dopływ sygn. 801 – Listy kwalifikacyjne urzędników woj. Białostockiego, Lista kwalifikacyjna Władysław Norbert Sardecki, k. 129 i 129 v; Dopływ sygn. 835 – Listy kwalifikacyjne i przebiegu służby urzędników, Lista kwalifikacyjna Władysław Norbert Sardecki, k.17-19; Dopływ sygn. 738/VII – Wykazy imienne pracowników Urzędów Wojewódzkich i starostw, Starostwo Powiatowe w Podhajcach, k. 113v, k. 484; Dopływ sygn. 882 – Inspekcje starostw 1936 r., Inspekcja starostwa w Podhajcach, k. 233; "Dziennik Personalny MSWojsk." 1924, nr 95; "Rocznik Oficerski Rezerw", Warszawa 1934.