Eugeniusz Olejniczakowski
(1895-1940)
starosta powiatu szczuczyńskiego w latach 1932-1935
Urodził się 25 grudnia 1895 r. w Warszawie w rodzinie przemysłowca Stanisława i Antoniny z Dębskich. Maturę zdał w gimnazjum filologicznym w Warszawie Był członkiem 16. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Zawiszy Czarnego. Od września 1914 r. działał w Polskiej Organizacji Wojskowej, w której ukończył kurs strzelecki i kurs podchorążych. Od grudnia 1914 r. do lipca 1915 r. uczęszczał do Wolnej Szkoły Wojskowej w Warszawie, w której przeszedł pełny kurs szkoły oficerskiej i był wykładowcą w szkole podoficerskiej.
Od 5 sierpnia 1915 r. w Legionach Polskich w baonie warszawskim I Brygady Legionów, dowodził 1. kompanią 1. batalionu 5. pułku piechoty. 4 sierpnia 1916 r. w bitwie pod Kostiuchnówką dostał się do niewoli. Do maja 1917 r. był przetrzymywany w obozie w Darnicy. Następnie wsławił się brawurową ucieczką (m.in. przez Kijów, Moskwę, Petersburg, Finlandię, Szwecję) i przez Niemcy zamierzał powrócić do kraju. W lipcu 1917 r. został aresztowany i osadzony w więzieniu w Moabicie, a następnie we wrześniu przewieziony do komendy Polnische Wehrmacht w Warszawie. Odnowił także swoją aktywność w POW.
11 listopada 1918 r. wstąpił do Wojska Polskiego w stopniu podporucznika. Służył początkowo w żandarmerii, a od 20 grudnia 1918 r. przydzielony został do Milicji Ludowej w Warszawie. Od 25 stycznia 1919 r. był kierownikiem placówki wywiadowczej w Wilnie, a od 1 października 1919 r. szefem oddziału II Grupy Operacyjnej gen. Żeligowskiego, następnie szefem sekcji polityczno-prasowej II oddziału 7. armii, w Wilnie był komendantem II Ochotniczej Legi Kobiet. W grudniu 1919 r. awansowany został do stopnia porucznika. Odznaczył się bystrością umysłu i zdolnościami organizacyjnymi w zorganizowaniu i tworzeniu oddziałów ochotniczych kresowych we wrześniu i październiku 1920 r. W lipcu 1920 r. dowodził jednym z trzech odcinków linii obrony Wilna, wynoszącej 70 km długości. Z Ochotniczą Legią Kobiet Olejniczakowski przeszedł cały odwrót w 1920 r. aż do Warszawy. W 1921 r. został awansowany do stopnia kapitana. Ostatnią wojskową funkcją kapitana Olejniczakowskiego było szefowanie Oddziałowi II Grupy „Bieniakonie”. 2 marca 1922 r. zwolniony do rezerwy z przydziałem do 85. pułku piechoty i następnie 41. pułku piechoty.
Wybitna służba wojskowa zaowocowała nadaniem mu szeregu odznaczeń, w tym m.in. Orderu Virtuti Militari V kl., Orderu Odrodzenia Polski 4 kl., Krzyża Niepodległości z Mieczami, czterokrotnie Krzyża Walecznych, Krzyża Zasługi Litwy Środkowej i Odznaki Pamiątkowa Więźniów Ideowych.
Jeszcze w trakcie służby wojskowej rozpoczął on przygodę z dziennikarstwem. W latach 1919-1920 pracował w redakcji „Naszego Kraju” w Wilnie jako zastępca redaktora. Pismo to tworzyli wówczas redaktorzy: Janusz Jędrzejewicz, T. Szpotański i Piotr Górecki. W 1921 r. miał też wydawać i redagować w Wilnie własne codzienne pismo „Słowo Wileńskie”. Przy dziennikarstwie pozostał również jako rezerwista, gdy w kolejnym 1922 r. wydawał i redagował tygodnik „Wileński Kurier Poświąteczny”, zaś w 1924 r. tygodnik „Głos Wilna”. W 1922 r. ukończył trzy semestry prawa na Uniwersytecie Stefana Batorego.
Z dniem 1 lutego 1923 r. mianowany został p.o. komisarza Policji Państwowej i przydzielony do Ekspozytury Wydziału IV „D” Policji Państwowej Okręgu Nowogrodzkiego w charakterze kierownika. Nowe stanowisko okazało się krótkotrwałe, bo już z dniem 30 listopada 1923 r. został zwolniony ze służby w PP. Po zwolnieniu z Ekspozytury Olejniczakowski przebywał w Wilnie do 1 września 1924 r., wciąż pracując w zawodzie dziennikarza.
Następnie wyjechał do Ameryki Południowej, najpierw do Brazylii, a później do Argentyny i tam w Buenos Aires od 1925 r. wydawał i redagował tygodnik „Głos Polski”. Po argentyńskiej przygodzie z dziennikarstwem Olejniczakowski przeniósł się do Urugwaju, gdzie od 19 czerwca 1929 r. do 15 marca 1931 r. pełnił funkcję sekretarza Konsulatu Rzeczypospolitej Polskiej w Montevideo. W Urugwaju pracował również społecznie wśród wychodźstwa jako kierownik Patronatu Polskiego. Z konsulatu odszedł na własną prośbę z powodu wyjazdu do Polski.
Do Polski Olejniczakowski powrócił w kwietniu 1931 r. i wkrótce trafił do pracy w samorządzie terytorialnym. 5 lipca 1931 r. powołany został na stanowisko burmistrza tegoż miasta, a stanowisko to piastował do 1 listopada 1932 r. 27 września 1932 r. szef MSW mianował Olejniczakowskiego starostą powiatowym szczuczyńskim z siedzibą w Grajewie. Urzędowanie w Grajewie Olejniczakowski objął 11 października 1932 r. Jak sam stwierdzał wkrótce po objęciu funkcji administruje pow. szczuczyńskim od niedawna, wobec czego działalność swą i administracji musiał dostosować do tego stanu faktycznego, jaki zastał. Otrzymał do administrowania powiat nadzwyczaj obdłużony, wobec czego wszystkie swe wysiłki kierował i kieruje celem uregulowania i spłaty długów. Po uregulowaniu tej sprawy, będzie można w powiecie dużo zrobić, gdyż powiat jest gospodarczo silny.
Grupa osób niezadowolonych z działalności starosty napisała w sierpniu 1933 r. skargę do MSW na Olejniczakowskiego. Zarzucano mu opieszałość, złe traktowanie petentów, a nawet pijaństwo i publiczne ośmieszanie urzędu starosty. Skarżący, co ciekawe, jednak nie domagali się odwołania starosty, a jedynie pouczenia go, jak właściwie powinien się zachowywać.
Dekretem MSW z 5 stycznia 1935 r. Olejniczakowski został mianowany, do odwołania, radcą w Zarządzie Centralnym Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Jednocześnie został zwolniony z obowiązków starosty w Grajewie z dniem 4 lutego, a do służby w MSZ zgłosił się 9 lutego 1935 r. W bankiecie pożegnalnym, który odbył się w sali Towarzystwa Wioślarskiego „Ognisko” w Grajewie udział wzięło ok. 120 osób.
Tuż po objęciu pracy w MSW inspektor Olejniczakowski otrzymał kolejną funkcję, mianowicie minister mianował go z dniem 12 marca 1935 r. zastępcą członka Komisji Dyscyplinarnej dla oficerów policji przy Komendancie Głównym PP. Minister Spraw Wewnętrznych Sławoj Składkowski w piśmie z dn. 7 lipca 1936 r. zwolnił Eugeniusza Olejniczakowskiego ze stanowiska prowizorycznego inspektora w Zarządzie Centralnym Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i mianował go starostą krasnostawskim. Podczas inspekcji starostwa określano go jako taktownego, spokojnego, o wystarczającej energii i inicjatywie.
Jako kapitan rezerwy piechoty Olejniczakowski miał być zmobilizowany we wrześniu 1939 r. do 41 pp. W jakich okolicznościach starosta opuścił Krasnystaw i co stało się później opisał Jerzy Olejniczakowski, najstarszy syn Eugeniusza. Mianowicie Jerzy, uczestnik wojny obronnej, podczas odwrotu, kierując się na Janów Lubelski a potem Łuck, mając na uwadze to, że jego ojciec był starostą w Krasnymstawie, wybrał właśnie ten kierunek. Do Krasnegostawu dotarł około północy w momencie, gdy władze w pośpiechu szykowały się do opuszczenia miasta. Przez czysty przypadek Jerzy Olejniczakowski spotkał ojca już wsiadającego do samochodu. Było jeszcze wolne miejsce, więc razem ze starostą dotarli do Łucka, tam Eugeniusz dostał funkcję przy sztabie organizującej się dywizji piechoty, również Jerzy otrzymał przydział - jako kierowca samochodu łącznikowego. Po 17 września sztab przeniósł się z Łucka do Toporowa, ale wojska sowieckie były już wszędzie. 27 września sowieci wyprowadzili w kolumnie oficerów, żołnierzy, policjantów do miejscowości Busk, gdzie wszyscy po kolei byli rejestrowani i składali broń. Po tej ceremonii kolumna jeńców została odprowadzona do twierdzy w Złoczowie. W twierdzy oficerów oddzielono od reszty zatrzymanych i poprowadzono do podziemi fortecznych, wówczas Jerzy widział ojca po raz ostatni. Więźniowie następnie trafili do Starobielska, a potem zostali zamordowani wiosną 1940 r. w Charkowie.
Pierwszą żoną była Olimpia Steckiewicz, z którą miał syna Jerzego. Następnie od 21 III 1933 r. był żonaty z Janiną Czarnocką, z którą miał dwóch synów: Tomasza (ur. 1934 r.) i Janusza (ur. 1939 r.)
Źródła: CAW, Eugeniusz Olejniczakowski – Ap. 753 (+ 3308), OPWI 21/2415, KZLŚr. 2/679; AAN, MSW, Dopływ sygn. 832 – Listy kwalifikacyjne i przebiegu służby urzędników, Lista kwalifikacyjna Eugeniusza Olejniczakowskiego, k.28 i 28v; Dopływ sygn. 882 – Inspekcje starostw 1936 r., Inspekcja starostwa w Krasnymstawie, k.285; APB, UWB, sygn. 4 – Protokół zjazdu starostów woj. białostockiego z dnia 16 XI 1932 r., sygn. 5 – Protokół zjazdu starostów woj. białostockiego z dnia 3 I 1934 r.; "Rocznik Oficerski Rezerw", Warszawa 1934; "Dziennik Urzędowy Województwa Białostockiego", nr 12 z 24.10.1932; „Przegląd Łomżyński”, nr 50 z 11.12.1932, nr 4 z 22.01.1933, nr 49 z 3.12.1933, nr 14 z 8.04.1934, nr 20 z 20.05.1934, nr 47 z 25.11.1934, nr 6 z 10.02.1935; „Życie i Praca”, nr 42 z 21.10.1934; „Przegląd Augustowski” 2005, nr 7; Kawalerowie VM 1792-1945, t. II (1914–1921), cz. 1, Katowice 1991, s. 109; K. Banaszek, W. K. Roman, Z. Sawicki, Kawalerowie Virtuti Militari w mogiłach katyńskich, Warszawa 2000, s. 207; Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, Warszawa 2003, s. 383; A. Borzęcki, Eugeniusz Olejniczakowski - starosta krasnostawski w latach 1936-1939, [w:] "Zapiski Krasnostawskie", t. V, Krasnystaw 2014.