Stanisław Gutowski

(1888-????)

uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, zastępca Prokuratora Generalnego stanu New Jersey, współtwórca Fundacji Pułaskiego w USA

   Mec. Stanisław A. Gutowski urodził się w dniu 21-ym maja 1888 roku, w Grajewie, ziemi Łomżyńskiej. Nauki początkowe i średnie pobierał w Polsce. Za działalność polityczną został aresztowany przez władze rosyjskie, lecz niebawem zwolniony dla braku dowodów. Mimo to dalszy pobyt w Polsce był mu wielce utrudniony, wobec czego wyjechał do Stanów Zjednoczonych w grudniu 1907 roku do swych rodziców, którzy już zamieszkiwali w Ameryce. Przez pięć lat od czasu przyjazdu do Stanów Zjednoczonych pracował w fabrykach i kopalniach węgla. Następnie w roku 1912 wstąpił do Kolegjum w Springfield, Mass. Po trzech latach pobytu w Kolegjum, zapisał się na wydział prawa na Uniwersytecie w Bostonie. Pod koniec drugiego roku Stany Zjednoczone wypowiedziały wojnę Niemcom. Natychmiast, bo 4-go maja 1917 roku wstąpił jako ochotnik do Korpusu Kadetów na Uniwersytecie Harvard. Po ukończeniu 40-ro miesięcznego kursu, został powołany do szkoły oficerskiej w Plattsburgh, N. J., którą ukończył 27-go listopada 1917 roku i został przydzielony do pułku 303 piechoty w randze podporucznika w Camp Derens, Mass.

   Na skutek znajomości języków obcych, oraz przedłożenia planu ćwiczeń dla żołnierzy nie władających językiem angielskim, został powołany do Sztabu Generalnego w Waszyngtonie.
   Wysłany w lipcu 1918 roku do Camp Gordon, Ga., zastosował tam swój plan ćwiczeń dla żołnierzy nie mówiących po angielsku, który wydał tak świetnie rezultaty, że ppor. Gutowski w sierpniu tegoż roku został awansowany na porucznika, a w cztery tygodnie później na kapitana. Po zawieszeniu broni pełni w dalszym ciągu służbę w Sztabie Generalnym aż do października 1919 roku. Poczem na własne żądanie przechodzi do rezerwy i jednocześnie robi starania do wstąpienia do armji polskiej. Czekając na przydział, zapisuje się na prawo na Uniwersytecie Columbia w New Yorku. Czytając o odwrocie armji polskiej z pod Kijowa, jedzie do Polski na własną rękę i 1-go czerwca 1920 roku zostaje przydzielony do Sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych.
   Po paru tygodniach służby w sztabie, na własne żądanie, zostaje wysłany na front, przydzielony do armji 4-ej. Bierze udział w walkach pod Warszawą. Po jednomiesięcznym pobycie na froncie zostaje dowódcą Bataljonu w 16-ej Dywizji Pomorskiej i bierze czynny udział w walkach na Wołyniu, aż do zawieszenia broni. Następnie przenosi się, na własne żądanie, do Armji Generała Żeligowskiego, z którym jako jego adiutant pozostaje w Wilnie do 1-go lipca 1921 roku. Po zlikwidowaniu walk w Litwie Środkowej – wraca do Ameryki. W roku 1922 wstępuje do Szkoły Prawa w Newarku, N. J., po ukończeniu której, zostaje członkiem palestry stanu New Jersey w roku 1925. W roku 1938 mianowany zastępcą Generalnego Prokuratora stanu New Jersey. W roku bieżącym ponownie zatwierdzony na tem stanowisku przez gubernatora Edisona.     
   W sprawach polskich brał zawsze czynny udział. W roku 1940 jest współtwórcą Fundacji Pułaskiego i od czasu jej powstania do chwili obecnej piastuje urząd Sekretarza Wykonawczego.
   W maju 1939 roku za swoją służbę w wojsku polskim i pracę społeczną na wychodźstwie został udekorowany przez Rząd Polski orderem „Polonia Restituta”.
   Jest autorem dwa prac, mianowicie „An Immigrant at the Cross Roads” i „Through the Hill of Americanization”, które zostały wydane w miesięczniku „Scribner’s Magazine” w 1925 roku. W roku 1922 ożenił się z p. Jadwigą Rowińską, córką znanych działaczy związkowych w Harrison, N. J. Żona mec. Gutowskiego brała zawsze czynny udział w pracy związkowej i obecnie jest komendantką drużyn młodzieżowych w Okręgu V-tym ZNP.

Żródło: "Nowy Świat. The Polish Morning World", Nr 246 z 2.09.1943; Nr 254 z 12.09.1943;