Izydor Kołakowski
(1908-1939)
oficer 9 PSK w okresie VIII 1934 – IX 1939
Urodził się 23 VI 1908 r. w Miłoszewicach na terenie pow. Przasnysz, jako syn Damazego (zarządcy majątku Miłoszowice (1866-1942) i Julii z Ropelewskich (1866-1939). Był drugim z ich trojga dzieci, a zarazem jedynym synem. W roku 1906 urodziła się bowiem jego starsza siostra, zaś w 1911 młodsza. Izydor od 1915 r. uczęszczał do 7-klasowej szkoły powszechnej, a po jej ukończeniu do gimnazjum humanistycznego w Przasnyszu. Po 5-klasie gimnazjum przerwał naukę i złożył podanie do PKU z prośbą o przyjęcie do WP w charakterze ochotnika.
Po pozytywnym rozpatrzeniu jego prośby 15 X 1927 r. dostał przydział do 1 pułku łączności. W pułku tym po odbyciu zasadniczej służby wojskowej pozostał jako podoficer zawodowy, otrzymując kolejne awanse w VI 1928 r. po ukończeniu pułkowej szkoły podoficerskiej na st. szeregowego, następnie w XII 1928 r. na kaprala i w VI 1930 r. na plutonowego.
15 VIII 1931 r. został przeniesiony do 3 baonu telegraficznego w Grodnie, skąd 3 X 1931 r. został skierowany do Szkoły Podchorążych dla Podoficerów w Bydgoszczy. W opinii na jego temat ówczesny dowódca szkoły stwierdzał: „Charakter zrównoważony. Sprytny, pogodnego usposobienia, bardzo pracowity, o bardzo dużej ambicji pracy. Postawa i prezencja bardzo dobra. Towarzysko wyrobiony dostatecznie. Sprawność fizyczna duża. Posiada POS i złotą OS. Odważny jeździec. Inteligentny. Jako żołnierz bardzo dobrze wyszkolony, lecz posiada mało doświadczenia w służbie kawaleryjskiej. Orientuje się dobrze, posiada pewność siebie w dowodzeniu. Nadaje się na dowódcę plutonu.”
W dniu 5 VIII 1934 r. jako absolwent X Promocji (klasa kawaleryjska) otrzymał promocję oficerską na stopień podporucznika i przydział do stacjonującego w Grajewie 9 pułku strzelców konnych, w którym zameldował się 11 VIII. W 9 psk pełnił szereg funkcji oficerskich, m.in. dowódcy plutonu, instruktora pułkowej szkoły podoficerskiej, oficera oświatowego pułku, dowódcy szwadronu. W 1937 r. w rocznej liście kwalifikacyjnej został scharakteryzowany w sposób następujący: „Bardzo sprytny i rozgarnięty; posiada dużo „chłopskiego rozumu”, czem łatwo pokonywa braki wykształcenia ogólnego. Ambitny pracownik, dużo uporu i woli, pewność siebie granicząca z zarozumiałością. Fizycznie bardzo sprawny. Wesoły, koleżeński, wzbudza powszechną sympatię. Bardzo zdolny instruktor. Osiąga bez specjalnego wysiłku świetne rezultaty. Bardzo lubiany przez szeregowców. Taktycznie dobrze przeszkolony, W polu ruchliwy i pełen inicjatywy. Doskonały typ młodszego oficera szwadronu. Nadaje się na każde stanowisko tak w linii, jak i w administracji.” Rok wcześniej otrzymał prawo do noszenia Brązowej Polskiej Odznaki Jeździeckiej. Jako wytrawny jeździec brał udział w licznych zawodach konnych, m.in. 3-krotnie był członkiem pułkowej ekipy w Konnych Mistrzostwach Wojska Polskiego „Militari”. (W 1936 r. w Łucku zajął 62 miejsce, w 1937 w Białymstoku był 36, analogiczne miejsce zajął w 1938 r. podczas zawodów we Lwowie.) Posiadał również uprawnienia pilota kat. A w szybownictwie. W III 1938 r. został awansowany na stopień porucznika. W tym samym roku otrzymał Brązowy Medal za długoletnią służbę oraz dyplom i proporczyk Wołyńskiej BK jako nagrodę za brawurowe działanie szpicy pod m. Nowiny oraz w wyniku tego pochwałę dowódcy Podlaskiej BK za „rzetelną, uczciwą i wybijającą się pracę” na manewrach w pułku Wołyńskiej BK. Od stycznia 1939 roku był żonaty z Wandą Skrzeszewską.
Wraz z pułkiem wyruszył na jego szlak bojowy w ramach kampanii wrześniowej 1939 r., jako dowódca plutonu w 3 szwadronie. Po walkach Podlaskiej BK na terenie Prus Wschodnich zastąpił rtm. Waldecka na stanowisku dowódcy 3 szw. Poległ w dniu 13 IX 1939 r. podczas bitwy 9 psk w rejonie Domanowa.
W lipcu 1947 r. został pośmiertnie za czyny wybitnego męstwa w kampanii wrześniowej 1939 r. odznaczony Orderem Virtuti Militari V kl. (nr 11882), zaś od IX 1969 r. Szkoła Podstawowa w Domanowie nosi jego imię.
Awanse: ppor. – 15 VIII 1934 r., por. – 19 III 1938 r.;
Odznaczenia: Virtuti Militari V kl. (nr 11882, 1947 r.), Brązowy Medal za Długoletnią Służbę (1938 r.);
Rodzina: ż. Wanda Skrzeszewska (I 1939 r.);
Wykorzystane materiały: CAW - Ap. 13599, Rozkazy 9 psk 1934-1938; Dz. Pers. Nr 12/1934; Rozkazy Tajne DOK III Nr 7/1939, 8/1939; J.Wielhorski, R.Dembiński, Kawaleria i bronie towarzyszące w kampanii wrześniowej 1939 roku. Ordre de bataille i obsady personalne. Londyn 1979; Księga pochowanych żołnierzy polskich poległych w II wojnie światowej, t. I Żołnierze września, Pruszków 1993, T. Kryska - Karski, Straty korpusu oficerskiego 1939-1945, Londyn 1996; R.Rybka, K.Stepan, Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939, Kraków 2003; R.Rybka, K.Stepan, Rocznik oficerski 1939 r. Stan na dzień 23 marca 1939 r., Kraków 2006; L. Kukawski, Konne Mistrzostwa Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej, Grajewo 2006; L.Kukawski, J.S.Tym, T.Wójcik, Kawaleryjska Alma Mater w Grudziądzu 1920-1939, Grudziądz 2008; Relacje i wspomnienia oficerów i żołnierzy 9 psk ze zbiorów GIH; Informacje przekazane przez Marię Czerską;