Andrzej Pacholski

(1897-1930)

funkcjonariusz SG Komisariatu Grajewo

      Ur. 17 XI 1897 r. w Ostrowiu (Poznańskim), poczta Gniewkowo, pow. Inowrocław, jako syn Jakuba i Michaliny z Modrzejewskich. W rodzinnej miejscowości ukończył szkołę powszechną, a następnie pracował w charakterze robotnika rolnego w majątku Ostrów. W 1916 r. został zmobilizowany do armii niemieckiej. Zimą 1918–1919 wstąpił jako ochotnik do oddziałów powstańczych na Kujawach. Brał czynny udział w Powstaniu Wielkopolskim. Do lutego 1919 żołnierz 1 kompanii 59 Pułku Strzelców Wielkopolskich. Wraz z pułkiem brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Szczególnie zasłużył się w bitwie pod Drohiczynem 5 VIII 1920 jako dowódca ckm. Za uratowanie wycofującej się kompanii został odznaczony Orderem Virtuti Militari. Wojnę ukończył w stopniu kaprala, w grudniu 1920 r. został awansowany do stopnia plutonowego.

    W 1921 wstąpił do Straży Celnej. Służył m.in. w placówce SC „Pomierki”. Po przekształceniu Straży Celnej w Straż Graniczną, w 1928 został dowódcą placówki SG „Ciemnoszyje”. Był „znany ze swej gorliwości służbowej i bezwzględnego tępienia przemytnictwa”.
   Zginął 12 XI 1930 r. zamordowany skrytobójczo przez bandytów. Jego zwłoki zostały odnalezione w rowie przydrożnym przy drodze Grajewo – Osowiec.
   „Tragicznego dnia Pacholski wyjechał rowerem z Grajewa do swej placówki. W drodze zaskoczony – prawdopodobnie znienacka – przez bandę żądnych zemsty przemytników, nie zdążył użyć w obronie swej broni palnej i padł ofiarą zbrodniczych ciosów. Zbrodniarze po dokonaniu morderstwa ukryli zwłoki pod mchem i krzakami, poczem zrabowali nieboszczykowi buty, broń, rower i dokumenty.” Początkowo pomimo energicznych dochodzeń organom bezpieczeństwa nie udało się natrafić na ślad morderców. Dopiero w czerwcu 1931 r. „po półrocznych żmudnych poszukiwaniach, natrafiono wreszcie na ślad zabójców w osobach: Blaszko Władysława, Cybulskiego, Konstantego Zamierowskiego i Markowskiego Józefa – znanych przemytników, mieszkańców Osowca. U aresztowanych, którzy nie przyznają się do winy, znaleziono rower, przemalowany dla niepoznaki, rewolwer i zegarek z dewizką, stanowiące własność zamordowanego Pacholskiego i zabrane mu podczas dokonywania zbrodni”,
   Andrzej Pacholski pochowany został na cmentarzu parafialnym w Grajewie. W rocznicę jego śmierci 11 XI 1931 r. odbyło się uroczyste poświęcenie pomnika na jego grobie w kształcie słupa granicznego, który został ufundowany ze składek kolegów Komisariatu straży Granicznej Grajewo. Pomnik i grób zachowały się do dnia dzisiejszego.
   Był żonaty z Weroniką z Umińskich, z którą posiadał dwoje dzieci (ur. ok. 1926 i ok. 1928 r.)
   Odznaczony Orderem VM (nr 882), Medalem za udział w wojnie obronnej 1921 r. oraz Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.

Źródła:

• Wojskowe Biuro Badań Historycznych, akta personalne VM I.482.23-1715
• Archiwum Państwowe w Białymstoku, Urząd Wojewódzki Białostocki, sygn. 47/55, Sprawozdania sytuacyjne Wojewody Białostockiego – Sytuacyjne sprawozdanie tygodniowe nr 46 za czas od dnia 9 do dnia 15 listopada 1930 roku, k. 54v; Sytuacyjne sprawozdanie tygodniowe nr 47 za czas od dnia 16 do dnia 23 listopada 1930 roku, k. 65v.
• „Głos Ziemi Białostockiej”, nr 34 z 14 XI 1930 r., nr 43 z 23.11.1930 r., nr 126 z 4 VI 1931 r.
• „Czaty” nr 31 z 1 XII 1931 r.